Bezdomność jest zjawiskiem społecznym, rozpatrywanym na wielu płaszczyznach – nie tylko z punktu widzenia braku miejsca zamieszkania. Przyczynami bezdomności są np. własny wybór, choroba (np. psychiczna), uzależnienie, bezrobocie, brak środków na utrzymanie, konflikty z ludźmi.
Bezdomność rodzi wiele różnych problemów natury psychologicznej, emocjonalnej, społecznej.
Osób bezdomnych jest coraz więcej, a pomoc im udzielana jest przez Ośrodek Pomocy Społecznej.
Kim jest osoba bezdomna
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, osobą bezdomną jest osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania.
Rodzaje pomocy udzielanej osobom bezdomnym
Zgodnie z przepisami prawa, pomocy osobie bezdomnej udziela gmina, w której osoba bezdomna ostatnio była zameldowania na pobyt stały (art. 101 ust. 2 ustawy z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej).
W szczególnie uzasadnionych przypadkach – np. w związku z sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o świadczenie oraz w sprawach niecierpiących zwłoki, właściwą miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie.
Gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce zameldowania osoby bezdomnej na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenie w miejscu pobytu. (art. 101 ust. 3,7 w/w ustawy).
Pomoc finansowa
Osoba bezdomna może ubiegać się o wsparcie w formie świadczeń finansowych z pomocy społecznej. Świadczeniami takimi są:
Zasiłek stały
przysługuje osobom całkowicie niezdolnym do pracy, z powodu wieku lub niepełnosprawności, spełniającym kryterium dochodowe i stanowi uzupełnienie dochodu tych osób do kryterium ustawowego.
Wysokość zasiłku stałego ustala się na podstawie:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej - różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 719 zł miesięcznie,
- w przypadku osoby w rodzinie - różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
Kwota zasiłku nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.
Maksymalna wysokość zasiłku stałego w przypadku osoby pozostającej w wieloosobowym gospodarstwie domowym wynosi 600 zł
Zasiłek okresowy
przysługuje osobom i rodzinom bez dochodów lub o dochodach niższych niż ustawowe kryterium dochodowe, w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie.
Zasiłek okresowy ustala się na podstawie:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym, że kwota zasiłku okresowego nie może być wyższa niż 418zł miesięcznie,
- w przypadku rodziny - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny
- kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 50% różnicy między:
- kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,
- kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny
Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20zł miesięcznie.
Kwota zasiłku okresowego nie może być wyższa niż kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie" - obecnie jest to 600 zł.
Zasiłek celowy
przysługuje osobom i rodzinom, których dochód jest niższy od kryterium dochodowego określonego w ustawie. Jest to świadczenie jednorazowe, przyznawane na zaspokojenie niezbędnej potrzeby życiowej, a w szczególności na:
- zakup żywności,
- zakup leków i leczenia,
- zakup opału,
- zakup odzieży i obuwia,
- zakup niezbędnych przedmiotów użytku domowego,
- drobnych remontów i napraw w mieszkaniu,
- pokrycie kosztów pogrzebu.
Filia Nr I: Dolny Mokotów ul. Iwicka 19, 00-736 Warszawa
tel.: 22 841 83 61, 22 841 23 63
Filia Nr II: Górny Mokotów ul. Wiktorska 83/87, 02-582 Warszawa
tel.: 22 844 15 38, 22 844 58 84
Pomoc niefinansowa
Osoba bezdomna może ubiegać się o wsparcie w formie świadczeń niefinansowych z pomocy społecznej. Świadczeniami takimi są:
- posiłek: jest to pomoc doraźna albo okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie, przysługująca osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić,
- pomoc w uzyskaniu miejsca w schronisku: od listopada 2018 r. w Warszawie funkcjonują „Procedury dotyczące zasad i trybu przyznania tymczasowego schronienia w schroniskach dla osób bezdomnych oraz w schroniskach dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi finansowanych z budżetu m. st. Warszawy oraz ustalenia odpłatności za pobyt w tych schroniskach”. Według wytycznych zarządzenia decyzje o skierowaniu osób w kryzysie bezdomności do schroniska wydaje Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, natomiast kompletowaniem dokumentów zajmuje się pracownik socjalny Ośrodka dzielnicy właściwej ze względu na pobyt osoby w kryzysie bezdomności,
- potwierdzenie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (zgodnie z przepisami ustawy z dn. 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
Powyższa pomoc udzielana jest na wniosek osoby zainteresowanej i wymaga zwrócenia się do pracownika socjalnego, który dopełni koniecznych procedur.
Filia Nr I: Dolny Mokotów ul. Iwicka 19, 00-736 Warszawa
tel.: 22 841 83 61, 22 841 23 63
Filia Nr II: Górny Mokotów ul. Wiktorska 83/87, 02-582 Warszawa
tel.: 22 844 15 38, 22 844 58 84
Praca socjalna
Zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej, praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym.
Praca socjalna prowadzona jest m.in. z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej.
Praca socjalna może być prowadzona w oparciu o kontrakt socjalny lub projekt socjalny czyli dokument, zawierający działania pracownika socjalnego i Klienta, a których realizacja doprowadzić ma do poprawy sytuacji życiowej Klienta.
Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód.
Praca socjalna, świadczona na rzecz osób bezdomnych może polegać na udzieleniu pomocy np. w:
- wyrobieniu dowodu osobistego
- poszukiwaniu pracy
- podjęciu leczenia odwykowego i terapii
- załatwianiu spraw urzędowych
- uzyskaniu informacji i porad w zakresie możliwości uzyskania wsparcia w placówkach świadczących pomoc osobom bezdomnym i najuboższym (m.in. jadłodajnie, noclegownie, ogrzewalnie, łaźnie) w ramach umów zawartych przez Miasto st. Warszawa z organizacjami pozarządowymi.
Inne formy pomocy osobom bezdomnym
Pomoc prawna
Osoby bezdomne mogą w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Mokotów uzyskać pomoc prawną. Udzielane są one bezpłatnie, w siedzibie Ośrodka.
Poradnictwo prawne udzielane jest w Filii I i Filii II i aby z niego skorzystać, należy skontaktować się z jedną z nich i zapisać się na poradę.
Filia Nr I: Dolny Mokotów ul. Iwicka 19, 00-736 Warszawa
tel.: 22 841 83 61, 22 841 23 63
Filia Nr II: Górny Mokotów ul. Wiktorska 83/87, 02-582 Warszawa
tel.: 22 844 15 38, 22 844 58 84
Pomoc psychologiczna
Osoby bezdomne mogą skorzystać w Ośrodku z poradnictwa psychologicznego, które udzielane jest przez Dział Pomocy Specjalistycznej. Aby z niego skorzystać, należy skontaktować się z Działem i umówić na konsultację:
Dział Pomocy Specjalistycznej, ul. Bartłomieja 3, 02-683 Warszawa
tel.: 22 852 61 30
Procedura uzyskania miejsca w schronisku
Osoby bezdomne i ubiegające się o pomoc w formie tymczasowego schronienia (uzyskania miejsca w schronisku dla osób bezdomnych lub w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi) powinny zgłosić się do Filii Ośrodka Pomocy Społecznej najbliższej miejscu aktualnego pobytu.
Filia Nr I: Dolny Mokotów ul. Iwicka 19, 00-736 Warszawa
tel.: 22 841 83 61, 22 841 23 63
Filia Nr II: Górny Mokotów ul. Wiktorska 83/87, 02-582 Warszawa
tel.: 22 844 15 38, 22 844 58 84
Pracownik socjalny w Filii Ośrodka przyjmie wniosek o pomoc w formie tymczasowego schronienia, oraz umówi się na wywiad środowiskowy w miejscu aktualnego pobytu osoby zainteresowanej schronieniem. Może to być miejsce przestrzeni publicznej: ławka, skwer, klatka schodowa, noclegownia lub ogrzewalnia itp.
Pracownik socjalny przeprowadzi wywiad środowiskowy i razem z osobą bezdomną wypełni niezbędną dokumentację.
Wniosek trafi do Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola, który wydaje decyzje administracyjne dotyczące uzyskania miejsca w schronisku dla osób bezdomnych w całej Warszawie.
O decyzji wnioskodawca dowiedzieć się może kontaktując się z pracownikiem socjalnym lub listownie. Jeśli osoba bezdomna nie posiada adresu korespondencyjnego może podać adres punktu poradnictwa (np. przy ul. Nowogrodzkiej 7 lokal 14), w którym będzie mogła odebrać korespondencję.
Organizacje pomagające bezdomnym
Pomoc doraźna - wsparcie niskoprogowe
Wsparcie niskoprogowe dostępne jest dla każdego, niezależnie od posiadanego ostatniego stałego miejsca zameldowania, sytuacji materialnej. Jest to pomoc doraźna, którą otrzymać mogą wszyscy potrzebujący w formie noclegu, możliwości skorzystania z łaźni, ogrzewalni, jadłodajni, pralni oraz punktów poradnictwa.
Wykaz placówek
- Caritas Diecezji Warszawsko-Praskiej, ul. Grochowska 111/113, tel. 22 818 43 86, 22 619 44 76
Jadłodajnia jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 11:00–14:00. W tej samej lokalizacji działa łaźnia, ogrzewalnia i magazyn odzieży. - Zgromadzenie Sióstr Świętego Feliksa z Kantalicjo Prowincja Matki Bożej Królowej Polski- Siostry Felicjanki, ul. Azaliowa 10A, tel. 509172166
Jadłodajnia jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 10-14, w soboty w godzinach 11:00-12:00 - Jadłodajnia Św. Ryszarda Pampuri, ul. Sapieżyńska 3, tel. 22 635 35 60
Jadłodajnia jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00-15:00. Obiad jest wydawany o godzinie 11:00. Pomoc w postaci gorącego posiłku (obiad) i paczki żywnościowej na wynos. Codziennie w godzinach otwarcia jadłodajni dyżuruje pracownik socjalny (punkt poradnictwa). Dodatkowo zapewniona jest możliwość skorzystania z toalety i prysznica oraz wyprania i wysuszenia odzieży - Caritas Archidiecezji Warszawskiej, ul. Żytnia 1A, tel. 22 828 18 15
Jadłodajnia jest czynna od poniedziałku do niedzieli w godzinach 13:00-15:00. Wydawany jest jeden gorący posiłek. W budynku, w którym prowadzona jest jadłodajnia Caritas prowadzi też łaźnię, magazyn odzieży, schronisko dla osób bezdomnych i mieszkania treningowe. - Stowarzyszenie Alter Ego, ul. Wiślana 7 (Wesoła), tel. 22 760 86 40
Jadłodajnia jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 11:00-13:00. Wydawany jest jeden gorący posiłek. W budynku, w którym prowadzona jest jadłodajnia Stowarzyszenie Alter-Ego prowadzi też schronisko dla osób bezdomnych. - Klasztor Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów w Warszawie, ul. Kapucyńska 4, tel. 797 907 148
Jadłodajnia jest czynna od poniedziałku do niedzieli. Codziennie w godzinach 11:30-13:30 wydawany jest gorący posiłek. W godzinach otwarcia jadłodajni jest możliwość skorzystania z toalety i umywalki.
W budynku, w którym prowadzona jest jadłodajnia, Fundacja Kapucyńska prowadzi też inne formy wspierania osób bezdomnych, jak pomoc rzeczowa, poradnictwo, warsztaty, spotkania z kulturą, możliwość wypożyczenia książek itp.
Placówki buforowe
- Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta, ul. Wóycickiego 15, tel. 515 777 468
24 miejsca dla kobiet i mężczyzn, przyjęcia zgodnie z harmonogramem, przyjmowane są osoby, które ze względu na stan zdrowia wymagają usług opiekuńczych, przyjęcia interwencyjne na dodatkowe miejsca. - Kamiliańska Misja Pomocy Społecznej, ul. Traktorzystów 26, tel. 22 478 30 22 (biuro), 780 174 664
7 miejsc dla mężczyzn, nabór po kontakcie z placówką, przyjmowane są osoby, które ze względu na stan zdrowia wymagają usług opiekuńczych.
Noclegownie, placówki interwencyjne
- Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta – miejsca tymczasowego interwencyjnego schronienia z usługami opiekuńczymi, ul. Bohaterów 50 Skierowania jedynie za pośrednictwem Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola, tel. 22 632 01 25, 22 632 04 67 lub BPiPS tel. 519 047 389.W placówce są 34 miejsca dla osób wymagających usług opiekuńczych, placówka uruchomiona ze względu na stan epidemii SARS-CoV-2, działa całodobowo, zapewnia 3 posiłki dziennie.
- Polski Komitet Pomocy Społecznej, ul. Polska 33, tel. 22 651 05 71
W placówce jest 100 miejsc dla mężczyzn. Od 1 lipca placówka działa w trybie nocnym w godz. 19.00 – 7.00, od 1 października do 31 marca w godz. 18:00 – 8:00. - Noclegownia Warszawskiego Centrum Integracji „Integracyjna Warszawa”, ul. Kaczorowa 39, tel. 661 035 565.
W placówce jest 100 miejsc (25K+75M), przyjęcia interwencyjne w miarę dostępności miejsc, pobyt w godz. 18.00-8.00, możliwość pobytu osób z niepełnosprawnościami - Warszawskie Centrum Integracji „Integracyjna Warszawa” – miejsca tymczasowego interwencyjnego schronienia, ul. Myśliborska 53, tel. 723 246 077
W placówce jest 95 miejsc (22K + 73M), od 1 października do 31 marca pobyt w godz. 18.00-8.00, od 1 kwietnia do 30 września pobyt w godz. 19.00-7.00, środki czystości, dwa posiłki. - Noclegownia Stowarzyszenia Monar ul. Marywilska 44A. tel. 517 893 264W placówce jest 40 miejsc dla mężczyzn, od 1 października do 31 marca pobyt w godz. 18.00-8.00, od 1 kwietnia do 30 września pobyt w godz. 19.00-7.00, środki czystości, dwa posiłki.
Więcej informacji: Punkty pomocy dla osób bezdomnych